-- Intro
-- Hoe beschermt men ?
-- Werelderfgoed
-- Inventarissen
 - Internet formulieren

Het Stocletpaleis

Stocletpaleis, Tervurenlaan 279-281, 1150 Brussel 

Tijdens de 33 ste Vergadering van het Comité van het Werelderfgoed, die plaatsvond in Sevilla van 22 tot en met 30 juni 2009, werd het Stocletpaleis, meesterwerk van de Oostenrijkse architect Josef Hoffmann, opgenomen in de prestigieuze UNESCO-Werelderfgoedlijst. De lijst bevatte al twee andere Brusselse monumenten: de Grote Markt van Brussel en de belangrijkste woningen van architect Victor Horta (Hortamuseum, Huis Solvay, Huis Tassel en Huis Van Eetvelde).

Korte verantwoording:

Het marmeren huis op de Tervurenlaan wordt erkend als een icoon van de Wiener Secession en vormt een mijlpaal in de geschiedenis van de Europese moderne architectuur. Het is een perfect voorbeeld van Gesamtkunstwerk of de integratie van de kunsten in de architectuur. Dit concept is onlosmakelijk verbonden met de art nouveau die zich aan het begin van de 20ste eeuw overal ontwikkelt in Europa en in het bijzonder in Brussel met Victor Horta in de hoofdrol.

Het Stocletpaleis is een voorloper en getuigt van een echte cultuuruitwisseling. Het werd in 1905 ontworpen op vraag van bankier en verzamelaar Adolphe Stoclet. Het monument is verrassend door zowel zijn geometrische vormen die de modernistische beweging aankondigen, als door de rijkdom en de kwaliteit van de uitvoering. Van bij het ontstaan van deze woning biedt het aan zijn bewoners, die een grote voorliefde voor kunst en muziek hadden, een ideale leefomgeving en een uitzonderlijk comfort.

Door de toren en de gevels, in glad marmer en met een beperkt aantal muuropeningen die uitgeven op de Tervurenlaan, oogt het geheel streng en gesloten. Toch genieten de esthetisch sterk verfijnde binnenruimten het licht van de zuidkant en bovendien kijken ze uit op de zorgvuldig vormgegeven tuin, die bijdraagt aan de compositie van het geheel. Het interieur van het Paleis bevat werken van de grootste creatieve geesten uit de ateliers van de Wiener Werkstätte en van de Secession, zoals K. Moser, G. Klimt, C.-O. Czeschka, R. Luksch, M. Powolny en L.- H. Jungnickel.

Dankzij zijn volledige bescherming is het Paleis in een praktisch ongeschonden toestand bewaard gebleven. Dat we dit monument vandaag nog steeds in zijn bijna oorspronkelijke staat kunnen bewonderen, is in de eerste plaats te danken aan de eigenaars, afstammelingen van de opdrachtgever Adolphe Stoclet, die met argusogen waken over het goed.

Beschrijving van de uitzonderlijke universele waarde en inschrijvingscriteria goedgekeurd door de Commissie voor het Werelderfgoed.

Beschrijving van de uitzonderlijke universele waarde:
Het Stocletpaleis is een opmerkelijk intact gebleven werk van het creatieve talent van de Wiener Werkstätte.  Het werd ontworpen en gerealiseerd in Brussel van 1905 tot 1911 door een van de grondleggers van de beweging, de Oostenrijkse architect Josef Hoffmann. Het is zijn meesterwerk. De Wiener Secession getuigt van een diepgaande conceptuele en stilistische vernieuwing van de art nouveau. Van bij zijn ontwerp blijkt het Stocletpaleis een van de meest hoogstaande en emblematische verwezenlijkingen van deze artistieke beweging. Het is het voorbeeld bij uitstek van de esthetische zoektocht en van de vernieuwing qua architectuur en decoratie die het begin van de 20ste eeuw kenmerkt. Aan de decoratie van het Stocletpaleis namen tal van artiesten van de Wiener Werkstätte deel, zoals Koloman Moser, Gustav Klimt, Franz Metzner, Richard Luksch, Michael Powolny, etc. onder leiding van Hoffman. Ze werken samen aan het Gesamtkunstwerk en leefden zich daarbij uit op verschillende vlakken: binnen- en buitenarchitectuur, decoratie, meubilair, gebruiksvoorwerpen, tuinen en hun beplanting. Het Stocletpaleis heeft van bij het begin talrijke architecten in België en daarbuiten geïnspireerd. Het kondigt de art deco en de modernistische beweging in de architectuur aan. Het illustreert het prestige van de Wiener Secession en de verspreiding van haar ideeën in Europa in het begin van de 20ste eeuw. Mede dankzij de esthetische kwaliteit en de uitzonderlijke rijkdom van het monument bereikten de kunstenaars de ultieme vormgeving van hun kunst. Het is een waar icoon van de geboorte van het modernisme en van de zoektocht naar zijn waarden en bevindt zich in een zeer opmerkelijke staat.

Inschrijvingscriteria:
Criterium (i):  Uitgevoerd onder leiding van architect en decorateur Josef Hoffmann, vertegenwoordigt het Stocletpaleis een meesterwerk van het creatieve talent van de Wiener Secession door zijn conceptuele en esthetische programma van totale kunst (Gesamtkunstwerk), door zijn architecturale woordenschat, door de originaliteit en de uitzonderlijke kwaliteit van zijn decoratie, van zijn meubilair, van zijn kunstwerken en van zijn tuin. Het vormt een opmerkelijk goed geconserveerd symbool voor de constructieve en esthetische moderniteit in het westen aan het begin van de 20e eeuw.
Criterium (ii): Verrijkt met de kwaliteiten van de Wiener Secession en haar talrijke artiesten, waaronder Koloman Moser en Gustav Klimt, is het Stocletpaleis vanaf zijn ontwerp een van de meest representatieve en meest geraffineerde werken van deze school. Het werd gerealiseerd in Brussel, in het kloppend hart van de art nouveau en oefende een aanzienlijke invloed uit op het modernistische onderzoek op het vlak van architectuur, en op het ontstaan van de art deco.

Beschrijving van de integriteit en de authenticiteit:
Het Stocletpaleis is intact gebleven wat betreft buitenarchitectuur, binnenarchitectuur en binnendecoratie, meubilair en tuin. Alle elementen die nodig zijn voor zijn expressie, zijn aanwezig in dit goed dat voor opname wordt voorgedragen. Het heeft geen enkele belangrijke verandering ondergaan. De stad en het vastgoed in de omgeving van het Stocletpaleis hebben slechts weinig veranderingen gekend. Het enige nieuwe gebouw in de buurt dat van enig belang is, heeft rekening gehouden met de landschapsintegriteit rondom het goed dat voorgedragen werd voor opname. Het Stocletpaleis en al zijn bestanddelen zijn authentiek.

Beleids- en bescherminsmaatregelen:
Het beleid van het behoud voldoet aan de beste internationale criteria en standaarden. De reeds bestaande, gedetailleerde planning zou er baat bij hebben om uitgebreid te worden met de werken aan de binnenkant en aan de tuin.
Het dossier van kandidaatstelling van het Stocletpaleis bij UNESCO en de beslissing van het Comité van het Werelderfgoed zijn beschikbaar op de website: http://whc.unesco.org/fr/list/1298